Dukan, konstruując zasady żywienia białkowego, miał duże ambicje, ponieważ chciał stworzyć taki plan żywieniowy, który nie wyniszczy organizmu i nie doprowadzi do niedoborów witamin i składników mineralnych ani anemii, a przy tym będzie przynosił zadowalające efekty odchudzające.
Dukan wyszedł z założenia, że o skuteczności diety decyduje m.in. to, w jakim stopniu powoduje ona dyskomfort. Wziął więc pod uwagę psychologiczne aspekty odchudzania i stworzył plan żywieniowy, który nie wymaga wielu wyrzeczeń, nie wiąże się z uczuciem głodu, a ponadto motywuje do dalszych starań o zachowanie szczupłej sylwetki, ponieważ w początkowej fazie powoduje znaczny ubytek masy ciała.
Podstawą diety jest ograniczenie posiłków węglowodanowych na rzecz żywności z wysoką zawartością białka. Węglowodany pobudzają organizm do produkcji cukru, a zatem mogą się przyczynić do nabierania dodatkowych kilogramów i wzmożonej produkcji tłuszczów, które odkładają się w organizmie pod postacią tkanki tłuszczowej.
Białko ma to do siebie, że dostarcza organizmowi mniej energii, niż jest to potrzebne do jego przetrawienia. W celu trawienia białka ustrój pobiera energię zmagazynowaną pod postacią tkanki tłuszczowej, a tym samym redukuje masę ciała.
Proteiny to białka proste, zbudowane z aminokwasów. Można je znaleźć przede wszystkim w wołowinie i koninie, obfitują w nie również ryby, głównie makrela, dorsz, łosoś i tuńczyk.
Białka pochodzenia roślinnego (zboża i rośliny strączkowe - fasola, groch, bób) powinno się natomiast wykluczyć z diety lub mocno ograniczyć ich spożywanie, ponieważ zawierają one zbyt dużą ilość węglowodanów.
Dukan opracował dietę protal uwzględniając tezę, że organizm w optymalny sposób przyswaja kalorie, jeśli dostarcza się mu białek, tłuszczów i węglowodanów w proporcjach 5-3-2. Jeśli dwa z tych składników zostaną ograniczone, wówczas przyswajanie kalorii znacznie się zmniejszy. Przyswajając białko organizm musi rozdrobnić łańcuchy aminokwasów, a zatem intensywnie pracuje i wykorzystuje do tego sporo energii, pobierając ją z tkanki tłuszczowej.
Białko ma jeszcze inną właściwość, bowiem ułatwia wydalanie moczu i nie zatrzymuje wody w organizmie, co często jest przyczyną tycia, zwłaszcza u kobiet. Ograniczenie węglowodanów powoduje, że tkanki tracą więcej wody, jednak jeśli ilość spożywanych produktów węglowodanowych ponownie wzrośnie, ilość wody zatrzymywanej w organizmie również będzie większa, a co za tym idzie, masa ciała wzrośnie.